Vandaag heeft de Europese Commissie een mededeling inzake een nieuwe Europese Onderzoeksruimte voor onderzoek en innovatie aangenomen. De nieuwe Europese Onderzoeksruimte is gebaseerd op excellentie, concurrerend, open en gedreven door talent. Zij zal het onderzoeks- en innovatielandschap van Europa verbeteren, de transitie van de EU naar klimaatneutraliteit en digitaal leiderschap versnellen, het herstel van de maatschappelijke en economische schade van de coronacrisis ondersteunen en de weerbaarheid van de Unie tegen toekomstige crises versterken.
De Commissie heeft strategische doelstellingen en acties vastgesteld die in nauwe samenwerking met de lidstaten moeten worden uitgevoerd om prioriteit te geven aan investeringen en hervormingen op het gebied van onderzoek en innovatie, de toegang tot excellentie voor onderzoekers in de hele EU te verbeteren en ervoor te zorgen dat onderzoeksresultaten de markt en de reële economie kunnen bereiken. Daarnaast zal de mededeling de mogelijkheden van onderzoekers op het gebied van mobiliteit, vaardigheden en loopbaanontwikkeling binnen de EU verder bevorderen, evenals gendergelijkheid en een betere toegang tot door de overheid gefinancierde collegiaal getoetste wetenschap.
Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “De EU is al toonaangevend op het gebied van innovatie via haar onderzoek en wetenschappelijke topkwaliteit. We willen hierop voortbouwen en meer inspanningen leveren om baanbrekende marktgestuurde innovaties tot stand te brengen die zullen bijdragen tot een groen digitaal Europa en groei, werkgelegenheid en ons concurrentievermogen op wereldvlak zullen bevorderen. Vandaag stellen we een nieuwe ambitie voorop voor een Europese onderzoeksruimte die samenwerking bevordert en bijdraagt tot een betere concurrentiepositie voor de Europese industrie.”
Mariya Gabriel, commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd: “We leven in tijden waarin wetenschappelijke activiteiten snellere en doeltreffende samenwerking vereisen. We moeten de Europese Onderzoeksruimte versterken. Een ruimte die heel Europa omvat, omdat kennis geen territoriale grenzen heeft, omdat wetenschappelijke kennis toeneemt dankzij samenwerking, omdat kennis betrouwbaar is als er open onderzoek wordt gedaan naar de kwaliteit ervan. Kennis kan ook meer toppieken bereiken en een innovatieve en risicovolle industrie ondersteunen om een veerkrachtige, groene en digitale toekomst vorm te geven.”
De Europese Onderzoeksruimte is in 2000 van start gegaan en heeft de afgelopen jaren belangrijke resultaten geboekt. Toch noopt de huidige context ons ertoe om opnieuw na te denken over de manier waarop we de rol ervan kunnen versterken, de kerndoelstellingen beter kunnen definiëren en bereiken, en deze ruimte aantrekkelijker kunnen maken als gemeenschappelijke plaats voor het creëren van waardevol onderzoek en waardevolle innovatie. Daarenboven wordt Europa momenteel geconfronteerd met grote maatschappelijke, ecologische en economische uitdagingen die nog worden verergerd door de coronacrisis. Onderzoek en innovatie zijn van cruciaal belang om deze uitdagingen aan te gaan, het herstel van Europa te verwezenlijken en de dubbele groene en digitale transitie te versnellen.
Doelstellingen van de nieuwe Europese Onderzoeksruimte
Voortbouwend op het leiderschap van Europa op het gebied van innovatie en wetenschappelijke excellentie, heeft de nieuwe Europese Onderzoeksruimte tot doel betere coördinatie en samenwerking tussen de EU, haar lidstaten en de particuliere sector te stimuleren; meer investeringen in onderzoek en innovatie te genereren en de mobiliteit van onderzoekers, hun deskundigheid en de kennisstroom te versterken.
In de mededeling worden vier strategische doelstellingen gedefinieerd:
- Prioriteit geven aan investeringen en hervormingen op het gebied van onderzoek en innovatie met het oog op de groene en digitale transitie om de Europese economie te ondersteunen en het concurrentievermogen te vergroten.
De EU ondersteunt onderzoek en innovatie via verschillende programma's, zoals Horizon Europa, het cohesiebeleid en NextGenerationEU. Om de vereiste positieve veranderingen te bewerkstelligen en de kwaliteit van de resultaten te waarborgen, moet de EU-steun worden aangevuld met investeringen van de lidstaten en de particuliere sector. In de mededeling wordt opnieuw bevestigd dat ernaar moet worden gestreefd om 3 % van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie in de EU en worden de lidstaten opgeroepen om beter samen te werken en nationale inspanningen op elkaar af te stemmen door uiterlijk in 2030 5 % van de nationale overheidsfinancieringuit te trekken voor gezamenlijke onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma's en Europese partnerschappen.
Het beginsel van excellentie, waardoor de beste onderzoekers met de beste ideeën financiering kunnen krijgen, blijft de hoeksteen van alle investeringen in het kader van de Europese Onderzoeksruimte.
- Onderzoekers in de hele EU betere toegang bieden tot uitstekende faciliteiten en infrastructuur.
De investeringen in onderzoek en innovatie in de lidstaten blijven ongelijkmatig. Daardoor ontstaan kloven in wetenschappelijke excellentie en innovatieresultaten die moeten worden gedicht. De EU helpt al landen die achterop blijven, onder meer met ondersteuning op maat ter plaatse. Horizon Europa zal die steun verder waarborgen door ruimere samenwerking met meer ervaren collega-onderzoekers om de toegang tot excellentie te verbeteren. De Commissie stelt voor dat de lidstaten die achterblijven bij de gemiddelde investeringen in onderzoek en innovatie in de EU ten opzichte van het bbp, een inspanning doen om hun investeringen in de komende 5 jaar met 50 % te verhogen.
Om dat te bereiken zullen mobiliteitsmogelijkheden worden gecreëerd voor onderzoekers om toegang te krijgen tot excellentie en hun ervaring uit te breiden door middel van specifieke regelingen voor opleiding en mobiliteit tussen het bedrijfsleven en de academische wereld. Om vooruitgang te boeken in onderzoek op basis van excellentie, moeten de lidstaten die op het gebied van vaak geciteerde publicaties achterblijven bij het EU-gemiddelde in de komende vijf jaar de kloof tot het EU-gemiddelde met ten minste een derde verkleinen.
- De resultaten overdragen naar de economie om investeringen door het bedrijfsleven en de marktintroductie van onderzoeksresultaten te stimuleren en het concurrentievermogen en het leiderschap van de EU op technologisch vlak wereldwijd te bevorderen.
Om de overdracht van onderzoeksresultaten naar de reële economie te versnellen en de uitvoering van de nieuwe industriestrategie te ondersteunen, zal de Commissie de ontwikkeling van gemeenschappelijke technologieplannen met de industrie aanmoedigen en begeleiden, zodat meer particuliere investeringen in belangrijke internationale projecten kunnen worden aangetrokken. Dat zal de ontwikkeling van concurrerende technologieën in belangrijke strategische gebieden bevorderen en zorgen voor een sterkere Europese aanwezigheid op het wereldtoneel.
Tegelijkertijd zal de Commissie, na gedetailleerde monitoring, de mogelijkheid onderzoeken om een netwerkkader te ontwikkelen dat voortbouwt op bestaande entiteiten en capaciteiten, zoals de kenniscentra of digitale-innovatiehubs, om uiterlijk in 2022 de samenwerking en de uitwisseling van beste praktijken te vergemakkelijken. Binnen dit kader van twee jaar zal de Commissie ook richtsnoeren actualiseren en ontwikkelen die ervoor zullen zorgen dat innovatie kan worden gevaloriseerd en beloond, alsook een praktijkcode voor slim gebruik van intellectuele eigendom om de toegang tot doeltreffende en betaalbare intellectuele-eigendomsbescherming te waarborgen.
- De mobiliteit van onderzoekers en het vrije verkeer van kennis en technologie versterken door nauwere samenwerking tussen de lidstaten om ervoor te zorgen dat iedereen profiteert van onderzoek en de resultaten daarvan.
De EU zal ernaar streven de mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling te verbeteren om de beste onderzoekers in Europa aan te trekken en te behouden, en onderzoekers te stimuleren een loopbaan buiten de academische wereld na te streven. Daarom zal zij tegen eind 2024, in partnerschap met de lidstaten en onderzoeksorganisaties, een instrumentarium ter ondersteuning van de loopbaan van onderzoekers ontwikkelen. Het instrumentarium zal de volgende elementen omvatten: een competentiekader voor onderzoekers om de sleutelcompetenties en vaardighedenmismatches in kaart te brengen; een mobiliteitsregeling ter ondersteuning van de uitwisseling en mobiliteit van onderzoekers tussen het bedrijfsleven en de academische wereld; specifieke mogelijkheden voor opleiding en professionele ontwikkeling in het kader van Horizon Europa; en één centraal portaal waarop mensen gemakkelijker informatie kunnen vinden en hun leerproces en loopbaan kunnen beheren.
De EU zal in nauwe samenwerking met de lidstaten werken aan de verwezenlijking van die strategische doelstellingen, door middel van 14 acties die met elkaar verband houden en een belangrijke rol zullen spelen bij de totstandbrenging van de Europese Onderzoeksruimte. Daarnaast zal de Commissie een Europees Transitieforum opzetten, een strategisch discussieforum met de lidstaten dat hen zal ondersteunen bij de coherente uitvoering van deze vier doelstellingen. De Commissie zal ook uiterlijk in de eerste helft van 2021 de lidstaten een Pact voor onderzoek en innovatie voorstellen, dat hun inzet voor gedeelde beleidslijnen en beginselen zal versterken en zal aangeven op welke gebieden zij samen prioritaire acties zullen ontwikkelen.
Als onderdeel van haar initiatieven om het herstel te ondersteunen en een groen en digitaal Europa tot stand te brengen, heeft de Commissie vandaag naast de nieuwe Europese Onderzoeksruimte ook een nieuw actieplan voor digitaal onderwijs goedgekeurd om de onderwijs- en opleidingsstelsels aan het digitale tijdperk aan te passen, en een mededeling inzake de Europese onderwijsruimte als motor voor groei en het scheppen van banen.
Achtergrond
De Europese Onderzoeksruimte is in 2000 van start gegaan met als doel de Europese stelsels voor onderzoek en innovatie beter te organiseren en te integreren en de samenwerking tussen de EU, de lidstaten, de regio's en hun belanghebbenden te verbeteren. Het initiatief was ook gericht op het vrij verkeer van onderzoekers, wetenschappelijke kennis en technologie in de hele EU, op het stimuleren van grensoverschrijdende samenwerking en op het verbeteren en coördineren van het beleid en de programma's inzake onderzoek en innovatie van de lidstaten.
In 2018 heeft de Raad van de Europese Unie een oproep gedaan om de Europese Onderzoeksruimte in 2020 te hervormen met een nieuwe mededeling van de Commissie. In december 2019 hebben de lidstaten via een advies van het Comité Europese Onderzoeksruimte en Innovatie hun advies gegeven over de toekomst van de Europese Onderzoeksruimte.
In april van dit jaar heeft de Commissie het ERAvsCorona-actieplan ingevoerd, dat deel uitmaakt van de EU-respons op de coronaviruspandemie. Het actieplan bouwt voort op de algemene doelstellingen en de instrumenten van de Europese Onderzoeksruimte en is een werkdocument dat gezamenlijk door de Commissie en de nationale regeringen is opgesteld. Het omvat kortetermijnacties op basis van nauwe coördinatie, samenwerking, gegevensuitwisseling en gedeelde financieringsinspanningen.
Meer informatie
Factsheet (EN): Een nieuwe Europese Onderzoeksruimte
Video: de nieuwe Europese Onderzoeksruimte
Mededeling: Een nieuwe Europese Onderzoeksruimte voor onderzoek en innovatie